taariikhda mahamed siyad barre?

 

Maxamed Siyaad Barre, madax weynihii hore ee dalka soomaaliya waxaa uu ka dhashay qoys ka soojeeda beesha mareexaan aabihii waxaa la oran jiray xaaji maxamed barre halka hooyadiina la oran jiray khadiijo, wuxuu ku dhashay 6-dii Oktoobar 1919-kii, wuxuuna ku dhashay gobolka Ogaadeenya ee Itoobiya, wuxuuna ka mid noqday hoggaamiyeyaashii ugu saameynta badnaa Soomaaliya. Noloshiisii hore waxa lagu suntay xaqiiqooyin qallafsan oo gumaysigu soo maray, kaasoo Geeska Afrika u kala qaybsanaa quwadihii reer Yurub. Barre, wuxuu ahaa agoon da'yar, waxaa koray dad ay qaraabo yihiin oo Soomaaliya u soo guuray. Waxbarashadiisu waa ay koobneyd, balse waxa uu soo bandhigay xiisaha uu u qabo arrimaha ciidamada, isaga oo ugu dambeyntii ku biiray booliiska gumeysiga Talyaaniga. Soo bandhigida hore ee asluubta milatariga iyo maamulka ayaa seeska u dhigay mustaqbalkiisa siyaasadeed iyo mid ciidanba.

Inqilaabkii mahamed siyad barre

Siyaad Barre waxa uu ku guulaystey talada dalka 21-kii Oktoobar, 1969-kii, ka dib dilkii Madaxweyne Cabdirashiid Cali Sharmaarke. Barre oo markaas ahaa Jeneraal ka tirsan ciidamada xoogga dalka Soomaaliyeed, ayaa afgambi aan dhiig ku daadan ku qaaday, isagoo talada dalka kula wareegay. Golihii Sare ee Kacaanka (SRC) oo uu guddoomiye u ahaa, wuxuu si degdeg ah u baabi’iyay dastuurkii jiray, wuxuuna dhisay dowlad hal xisbi ah oo hoos timaada Xisbigii Hantiwadaaga Kacaanka Soomaaliyeed. Inqilaabkan ayaa waxaa markii hore soo dhaweeyay Soomaali badan, kuwaasoo rajo ka qabay xasillooni iyo dib u habeyn kaddib sannado badan oo kala fogaansho siyaasadeed ah iyo musuqmaasuq.

Mid ka mid ah siyaasadaha muhiimka ah ee Barre ayaa ahaa dib u habeynta dhulka, kaas oo doonayay in la qarameeyo dhulka oo loo qaybiyo si siman. Si kastaba ha ahaatee, siyaasadahaasi waxay inta badan ka horyimaadeen hab-dhaqankii soo jireenka ahaa ee lahaanshaha dhulka ee qabiilka, taasoo keentay iska caabin iyo ciil ka dhex abuurma beelaha kala duwan.

Xiriirka Dibadda iyo Dagaalka Ogaadeenya

Siyaasadda arrimaha dibadda ee Barre waxa lagu gartaa fal is-dheellitir istiraatijiyadeed oo u dhexeeya quwadaha dagaalka qabow. Markii hore, Soomaaliya waxay la safatay Midowgii Soofiyeeti, iyadoo heshay kaalmo ciidan iyo mid dhaqaale. Si kastaba ha ahaatee, xidhiidhku wuu xumaaday ka dib dagaalkii Ogaadeeniya (1977-1978), ee ay Soomaaliya ku soo duushay dhulka Ogaadeeniya ee Itoobiya, ujeedaduna tahay in la mideeyo dhammaan gobollada ay Soomaalidu degto. Colaaddaasi waxay ahayd mid masiibo ku ah Soomaaliya, waxayna horseedday guul-darro kaddib markii Midowgii Sofiyeeti iyo Kuuba ay la safteen Itoobiya. Taasi waxay ku kaliftay Barre inuu u beddelo xulafadiisa Maraykanka, ka dibna taageero u fidiyay sannadihii u hadhay taliskiisa.

Dhaxalka iyo Saamaynta

Dhaxalkii Maxamed Siyaad Barre waa mid aad u adag oo la isku haysto. Dhinac, sanadihii ugu horeeyay ee uu xukunka hayay waxa uu sameeyay dadaallo la taaban karo oo lagu casriyeynayo Soomaaliya iyo horumarinta wax akhriska iyo kaabeyaasha dhaqaalaha. Dhanka kale, taliskiisii kali-taliska ahaa, qabyaaladdii iyo caburintii mucaaridnimadiisii, waxay dhaxalsiisay kala qaybsanaan iyo gacan ka hadal qoto dheer.

Burburkii taliskii Barre waxa uu Soomaaliya geliyey burbur iyo sharci darro, saameynteedana ilaa maanta la dareemayo. Halka qaar ay u arkaan inuu yahay midiye iyo casriyeye dhibane u noqday siyaasad juqraafiyeed iyo iska hor imaadyo gudaha ah, kuwo kalena waxay u arkaan kaligii taliye xeeladihiisa cabudhinta ah ay seeska u dhigeen tobanaan sano oo colaado ah.

Markaan dib u milicsanno taliskii Siyaad Barre, waxaa cad in saameyntii uu ku lahaa Soomaaliya ay ahayd mid qoto dheer, isaga oo u qaabeeyey majaraha uu dalku ku socdo habab weli saameyn ku leh muuqaalkiisa bulsho, siyaasadeed iyo dhaqaale. Waayihiisu waxa uu u yahay xasuusin dareen leh oo ku saabsan caqabadaha ay la kulmeen dawladihii Afrikaanka ahaa ee gumaystaha ka dambeeyay si ay u maraan cadaadiska casriyeynta, qaran-dhisidda, iyo dagaallada afkaarta caalamiga ah.